U bent gewaarschuwd!

Door: mr. Karan A. Doekhi

Enige tijd terug liep ik op een vrijdagavond op één van de prachtige stranden hier op Curaçao. Genietend van de ondergaande zon na een drukke werkweek en tot rust komende door de geluiden van de Caraïbische zee ging er opeens een stroomstoot door mijn juristenhart toen ik een uithangbord zag hangen met de tekst “AT OUR OWN RISK”. De letter “Y” die eerder ook op het uithangbord hing, zodat de oorspronkelijke tekst was: “AT YOUR OWN RISK”, hing er nu aan een ‘zijden draadje’ onder en kon op elk moment wegvallen. Vanuit juridisch opzicht een fiasco!

Menig jurist voelt het al aan; we hebben het hier over het juridische leerstuk van “gevaarzetting”. Daar ga ik het vandaag met u over hebben.

Wat is gevaarzetting?

Op ieder moment van de dag en op iedere plek ter wereld kan een ‘gevaarlijke’ situatie ontstaan. Dat is dan een situatie waarbij een bepaald gevaar kan leiden tot schade en dat noemen juristen ‘gevaarzetting’. De schade die daarbij kan ontstaan, kan tot lichamelijk letsel leiden, maar ook tot financiële schade. Over de hele wereld probeert men deze aansprakelijkheid zoveel als mogelijk te voorkomen, want niemand zit te wachten op een forse schadeclaim.

Dit voorkomen begint met goed en duidelijk waarschuwen. U heeft daar iedere dag weer mee te maken. Denk bijvoorbeeld aan de gele borden die neergezet worden als de vloer van een publiek plaats glad is, bijvoorbeeld doordat er net is schoongemaakt. Denk echter ook aan de melding “Caution: Hot Beverage”, vaak terug te vinden op de kartonnen koffie- of theebeker, of “Be aware of the dog”. Van dezelfde categorie is het bordje “At your own risk”.

Doel van al deze aanduidingen is, om kenbaar te maken dat er een situatie van gevaar aanwezig is. Achterliggend doel is om aan te geven dat als vervolgens schade ontstaat doordat het gevaar, waarvoor is gewaarschuwd, zich verwezenlijkt, deze schade voor uw eigen rekening is. Een belangrijk juridisch gevolg dus. Wordt immers niet gewaarschuwd of niet goed, dan is de schade niet in alle gevallen ook voor uw eigen rekening.

Kijk uit, het kelderluik staat open!

Jaren terug heeft de Hoge Raad in Nederland zich gebogen over het leerstuk van “gevaarzetting”. Resultaat daarvan is toen het inmiddels bij elke rechtenstudent en jurist bekende “Kelderluik arrest” geweest (vindplaats: HR 5 november 1965, NJ 1966/136). U raadt het al, het ging in die zaak om een kelderluik van een horeca gelegenheid dat open was gelaten. In de kelder bevond zich een opslagruimte. Op het moment dat deze werd aangevuld met voorraad, liep een bezoeker van de horeca gelegenheid onderweg naar het toilet regelrecht het openstaande kelderluik in, natuurlijk met het nodige ernstige letsel en de nodige financiële schade als gevolg. Hierna volgde een gerechtelijk proces waarbij in eerste instantie werd geoordeeld dat de klant maar beter had moeten opletten. Het Gerechtshof en later ook de Hoge Raad oordeelden echter anders. Geconcludeerd werd dat de uitbater van de horeca gelegenheid rekening had moeten houden met bezoekers die niet erg oplettend zijn, er was immers een situatie van “gevaarzetting” ontstaan doordat het kelderluik open stond. De Hoge Raad formuleerde hierbij een aantal criteria – bij juristen bekend als de “Kelderluik-criteria” – voor het beoordelen van situaties van gevaarzetting, schade en aansprakelijkheid.

Terug naar het strand op Curaçao

Met het voorgaande in het achterhoofd zal nu wel duidelijk zijn waarom ik op die bewuste vrijdagavond op het strand hier op Curaçao een stroomstoot door mijn lichaam voelde gaan bij zien van het uithangbord met daarop de tekst: “AT OUR OWN RISK” en daaronder een los hangende letter “Y”. Doel van dit uithangbord is duidelijk ook geweest om het publiek ter plekke te wijzen op een gevaarlijke situatie, zodat zij zich kunnen behoeden voor lichamelijk letsel en financiële schade. De voorgenomen waarschuwing is echter onduidelijk geworden, omdat op basis van een letterlijke lezing geconcludeerd kan worden dat het gevaar waarvoor bedoeld was te waarschuwen niet uw risico (meer) is, maar dat van degene die het uithangbord liet plaatsen. Er staat immers niet “your risk”, maar “our risk”. Gaat een rechter dit in een voorkomend geval ook zo letterlijk opvatten? Wellicht niet, maar helemaal zeker is dat ook weer niet. In ieder geval is in de waarschuwing nu ruimte voor discussie gegeven en juist die ruimte wil je niet hebben bij het waarschuwen voor gevaar, schade en aansprakelijkheid. Goed zou het dus zijn dat het bewuste uithangbord snel weer wordt voorzien van de letter “Y” op de juiste plek.

In uw dagelijkse doen en laten kan het goed voorkomen dat ook u te maken krijgt met situaties van gevaarzetting. Mogelijk omdat binnen uw bedrijf net is schoongemaakt en de vloer nog glad is, of omdat u aan het verbouwen bent bij uw woning en daardoor vanaf het dak puin in een naast uw huis staande container wordt gegooid. Dit zijn allemaal gevaarlijke situaties die vragen om een duidelijke, goed zichtbare, goed leesbare en niet voor discussie vatbare waarschuwing. Let u daar op? U bent gewaarschuwd!

Photo by Markus Spiske on Unsplash