Negatief bericht over jou op Facebook?!

Door: mr. Kelhi Saleh-Rog

Paaseitjesdief

‘Mevrouw Alexa is totaal niet te vertrouwen! Ze heeft zoals gebruikelijk in een supermarkt een zak vol paaseitjes gestolen! Hieronder een foto van haar zodat jullie kunnen zien wie er met de paaseitjes vandoor is gegaan! Niet te vertrouwen dus!!’

Sociale media bieden laagdrempelige mogelijkheden om berichten te verspreiden en om een groot publiek te bereiken. Niet voor niets worden sociale media steeds vaker gebruikt om personen die zich (mogelijk) schuldig hebben gemaakt aan strafbare feiten, op te sporen. Maar, mogen mensen zich onbegrensd uiten op sociale media? Of kan het plaatsen van uitlatingen op sociale media strafbaar zijn?

Vrijheid van meningsuiting

De vrijheid van meningsuiting is, onder andere, neergelegd in artikel 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (‘EVRM’). Het Land Curaçao is partij bij dit verdrag en daardoor gehouden aan de bepalingen in dit verdrag. Volgens artikel 10 EVRM mag de vrijheid van meningsuiting slechts in bepaalde gevallen worden beperkt. Een van de beperkingsgronden is de bescherming van de goede naam of de rechten van anderen. Bij dit laatste moet gedacht worden aan het recht op privacy of het portretrecht.

Smaad en smaadschrift

Smaad is het zwartmaken van een ander door in het openbaar te stellen dat deze persoon zich schuldig heeft gemaakt aan bepaalde feiten of gedragingen (artikel 2:223 van het Wetboek van Strafrecht). De bedoeling van smaad is het ruïneren van de reputatie van het slachtoffer. Indien de smadelijke uitingen worden verspreid door bijvoorbeeld geschriften of afbeeldingen, dan is er sprake van smaadschrift. Degene die schuldig is aan smaadschrift wordt gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van maximaal NAf 10.000,-.

Voorbeeld: Als iemand op Facebook schrijft dat mevrouw Alexa een zak vol paaseitjes heeft gestolen, terwijl dat niet bewezen is, dan valt dit onder smaadschrift.

Laster 

Laster is het plegen van het misdrijf van smaad of smaadschrift in de wetenschap dat de beschuldiging in strijd is met de waarheid (artikel 2:224 van het Wetboek van Strafrecht). In normale mensentaal is er dus sprake van laster als iemand een leugen verspreidt, terwijl die persoon weet dat het een leugen is. Degene die schuldig is aan laster wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van maximaal NAf 25.000,-.

Voorbeeld: Als iemand op Facebook schrijft dat Alexa overal paaseitjes steelt en die vervolgens op straat aan kinderen verkoopt, terwijl men weet (of had kunnen weten) dat deze bewering niet waar is, dan valt dit onder laster.

Onrechtmatige daad

Een publicatie of uiting die de eer, goede naam of reputatie van iemand aantast (smaad) levert binnen het civiele recht een onrechtmatige daad op. Een onrechtmatige daad is, kort gezegd, het uitvoeren van een handeling waarbij in strijd met de wet of maatschappelijke normen schade wordt toegebracht aan een ander. Voor onrechtmatige daad is vereist dat de aantasting van iemands eer of goede naam aan de dader is toe te rekenen. Het is niet van belang of de gewraakte publicatie op de waarheid berust. Ook als de publicatie op de waarheid is gebaseerd, kan deze publicatie onrechtmatig zijn.

Voorbeeld: Als de supermarkteigenaar op Facebook vermeldt dat Alexa paaseitjes heeft gestolen in zijn supermarkt en Alexa dit ook daadwerkelijk heeft gedaan, maar de naam van Alexa daarbij onnodig en ongewild is bekendgemaakt en er een andere, minder schadelijke, wijze van uiten mogelijk was, dan kan dit een onrechtmatige daad opleveren.

Wat kan een slachtoffer hiertegen doen?

Voor strafrechtelijke smaad(schrift) en laster is opzet vereist op het in diskrediet brengen van de eer of goede naam van een ander. Het is vaak lastig om te bewijzen dat iemand iemands goede naam met opzet wil beschadigen. Iemand kan ook negatief over iemand schrijven om anderen te waarschuwen, door bijvoorbeeld een bericht over hem te plaatsen op sociale media dat hij geen echte arts is maar doet alsof. Degene doet dat dan voor een goed doel en niet om de persoon zwart te maken. Bewijsstukken zoals kopieën van berichten, foto’s, WhatsApp-berichten en e-mails kunnen allemaal helpen bij het bewijzen van ‘opzet’.  

Het slachtoffer kan allereest vragen om het negatieve bericht te verwijderen. Daarna kan het slachtoffer aangifte doen bij de politie. Als er genoeg bewijs is, dan kan de Officier van Justitie een strafzaak beginnen op basis van smaad(schrift) of laster tegen de persoon die de negatieve berichten heeft geplaatst.

Ook kan er een civielrechtelijke procedure aangespannen worden tegen de persoon die negatieve berichten heeft geplaatst op sociale media. Dit kan op basis van onrechtmatige daad. Wanneer sprake is van onrechtmatige daad, dan is de schuldige verplicht de schade te vergoeden aan het slachtoffer. De verzoeker kan in deze procedure vorderen dat het bericht verwijderd wordt en dat er een rectificatie wordt geplaatst, waarbij de onjuiste of onvolledige uiting wordt rechtgezet.

Conclusie

Het openbaar verspreiden van gegevens van een persoon levert een botsing op tussen grondrechten: de vrijheid van meningsuiting van de verspreider tegenover het recht op bescherming van de goede naam van de persoon waarvan de gegevens worden verspreid. Eenieder heeft de vrijheid zich op negatieve wijze over iemand anders uit te laten, ook als die uitingen een beschuldiging aan het adres van een ander inhouden. Echter is het recht op vrijheid van meningsuiting niet onbegrensd. In het strafrecht wordt deze beperking gevonden in bijvoorbeeld smaad of smaadschrift en in het civiele recht in onrechtmatige daad. Deze beperkingen beschermen, onder andere, de goede naam, de reputatie en de ‘privacy’ van het slachtoffer.

Vaak wordt over het hoofd gezien dat het niet zomaar is toegestaan om negatieve uitingen op sociale media over iemand te plaatsten. Ook zijn mensen niet op de hoogte van de maximale hoogte van de gevangenisstraf en geldboete die bij smaad(schrift) en laster kunnen worden opgelegd. Het is aan justitie om verdachten op te sporen en te berechten en niet aan burgers om mogelijke verdachten aan de schandpaal te nagelen.

De volgende keer dat u zo een bericht op Facebook ziet, denkt u dan even aan de rechten van Alexa, de mogelijke paaseitjesdief?

Photo by Firmbee.com on Unsplash