Digitaal contracteren: friend or foe?
Door: mr. Sabine J.C. Anthonio
Door de lockdown als gevolg van de Corona-pandemie is het bedrijfsleven op Curaçao gedwongen om meer digitaal te werk te gaan. Thuis inloggen op uw werk-pc via een remote desktop of werken in de Cloud is inmiddels heel normaal geworden. Vanwege de steeds verdergaande digitalisering zijn ook de digitale contracten niet meer weg te denken. Toch bestaat de mogelijkheid tot het sluiten van rechtsgeldige digitale contracten al enige tijd en heeft de Curaçaose wetgever reeds in 2000 een wet aangenomen die de regels vastlegt rondom overeenkomsten langs elektronische weg (P.B. 2000, no. 168). Hoewel het digitaal contracteren in dat opzicht dus niets nieuws is onder de zon, merk ik dat in de praktijk klanten soms nog steeds huiverig zijn om een contract digitaal te ondertekenen en verdient een hard-copy dan toch hun voorkeur. Maar is dit wel terecht?
Voorop staat dat het Burgerlijk Wetboek technologie neutrale normen bevat. De daarin opgenomen regels met betrekking tot het sluiten van contracten gelden daardoor in beginsel zowel voor contracten langs fysieke- als digitale weg. Denk bijvoorbeeld aan het beginsel van aanbod en aanvaarding. Er is geen verschil of u nu via een webshop digitaal boodschappen doet of fysiek in de supermarkt. In beide gevallen worden er producten aangeboden en u maakt een keuze, waarna wordt afgerekend al dan niet via elektronische weg. Daarmee is de deal rond. So far so good dus.
Hoe zit dat nou als voor deze deal een handtekening vereist is? Voor de hard-copy spreekt dit voor zich: met een pen wordt onderaan het document door de partijen een met de handgeschreven ‘krabbel’ geplaatst. Een digitale handtekening daarentegen is een handtekening die bestaat uit elektronische gegevens die zijn gekoppeld aan een digitaal document. Het gaat om de elektronische gegevens zoals data over de ondertekenaar en het tijdstip van ondertekening die worden opgeslagen in een zogenaamd log. Dit kan dus een digitale/elektronische versie van je ‘handgeschreven’ handtekening zijn. Denk bijvoorbeeld aan een gescande handtekening die als digitale afbeelding in een Word-document wordt geplakt. Dit worden ook wel de ‘gewone’ digitale handtekeningen genoemd. Opmerking verdient dat de gewone digitale handtekening makkelijk te vervalsen is. Daarom zal een gewone digitale handtekening bij overeenkomsten waar grote financiële belangen mee zijn gemoeid niet snel worden gebruikt. Voor intern gebruik binnen een organisatie is het gebruik van een gewone digitale handtekening daarentegen voldoende betrouwbaar.
Aan de digitale handtekening heeft de Curaçaose wetgever nadere eisen gesteld. Zo dient deze uniek te zijn en dient de digitale handtekening met uitsluiting verbonden te zijn aan de persoon die zich ervan bedient. De persoon die de digitale handtekening gebruikt heeft met uitsluiting van anderen zeggenschap over zijn of haar digitale handtekening. De digitale handtekening kan voorts te allen tijde worden geverifieerd door de ontvanger. Deze verificatie kan plaatsvinden met behulp van zogeheten certificatiedienstverleners, maar dat hoeft niet. Certificaatdienstverleners zijn door de minister van justitie erkende derden (Trusted Third Parties, ‘TTP’) die op hun beurt ook weer aan bepaalde wettelijke vereisten moeten voldoen, waaronder aan de eisen van betrouwbaarheid.
Indien er gebruik wordt gemaakt van certificaatdienstverleners bij de verificatie van de digitale handtekening is er sprake van een gekwalificeerde digitale handtekening. Deze dient te worden onderscheiden van de geavanceerde digitale handtekening, waarbij net als de gekwalificeerde digitale handtekening gebruik wordt gemaakt van wiskundige algoritmen om een unieke code aan een ondertekening te koppelen maar dan zonder certificaat. Deze unieke code maakt het onder andere mogelijk de ondertekenaar te identificeren en zorgt ervoor dat een ondertekend document niet meer kan worden gewijzigd. De handtekening, de persoon, het document en het tijdstip worden allemaal vastgelegd. Vervalsen is vrijwel onmogelijk. De gekwalificeerde digitale handtekening, waarbij gebruik wordt gemaakt van certificaatdienstverleners, is de meest betrouwbare manier om uw overeenkomsten digitaal te ondertekenen.
Maar heeft deze digitale handtekening op een digitaal contract dan dezelfde rechtskracht als een met de handgeschreven handtekening op een contract in hard-copy? Met andere woorden, is een digitaal tot stand gekomen en ondertekend contract evenveel waard als een contract gesloten via de fysieke weg. Het antwoord hierop is ja. De rechtsgevolgen van een digitale handtekening zijn in principe hetzelfde als bij een handgeschreven handtekening. Wel moet de methode voldoende betrouwbaar zijn om met zekerheid vast te kunnen stellen dat iemand de overeenkomst digitaal heeft getekend. Daarbij geldt als uitgangspunt doorgaans dat hoe groter het (financiële) belang van de overeenkomst, hoe zwaarder het betrouwbaarheidsniveau dient te zijn. Met een digitale handtekening komt dan ook in beginsel een rechtsgeldige overeenkomst tot stand, die in rechtszaken als bewijsmiddel kan worden aangedragen.
De slotsom is dan ook dat afhankelijk van de omstandigheden van het geval er een met voldoende waarborgen omklede wijze van digitaal contracteren bestaat. Het gebruik van digitaal contracteren is niet alleen efficiënt maar ook milieubewust. Tegenwoordig gaat het digitale contracteren zelfs een stapje verder. Met de huidige technologie en de ontwikkelingen wereldwijd inzake cryptocurrency wordt er steeds meer gebruik gemaakt van de zogenoemde smart contracts. Smart contracts oftewel slimme contracten zijn geprogrammeerde contracten waarvan de afspraken in computercodes staan vastgelegd op de blockchain. Het contract wordt automatisch uitgevoerd zonder dat hier (vertrouwen in) een tussenpartij voor nodig is. Deze afspraken zijn altijd in te zien, maar kunnen onmogelijk nog worden aangepast. Een van de voordelen van succesvolle smart contracts is efficiëntie. Partijen zullen in mindere mate afhankelijk zijn van derden, zoals tussenpersonen. Hoe smart contracts passen binnen ons rechtssysteem en welke haken en ogen hieraan verbonden zijn, heeft u nog van mij tegoed en zal in een later artikel aan de orde komen. Interesse? Houdt deze rubriek dan in de gaten.
Photo by Kaitlyn Baker on Unsplash