Linksrecht(s)?!

Door: mr. Mirto F. Murray

Persoonlijk ben ik rechtshandig pur sang en dus niet een ambidexter. Het valt mij altijd gelijk op dat iemand, waaronder bijvoorbeeld de aimabele rechter die ik onlangs meemaakte in een strafzaak, linkshandig is. Op zoek naar een onderwerp voor mijn column in dit blad vroeg ik mij af of er een link zou bestaan tussen linkshandig zijn enerzijds en het recht anderzijds. Van mijn mijmeringen over een mogelijke correlatie maak ik u graag deelgenoot.

Linkshandigheid komt zonder enige wetenschappelijke reden net iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en ongeveer tien a vijftien procent van de wereldbevolking is linkshandig. Dat linkshandig zijn de uitzondering is, valt niet alleen uit de statistiek op te maken maar ook uit bijvoorbeeld de taal op Curacao. In het Papiamentu wordt namelijk de richting links maar ook specifiek de linkerhand aangeduid als ‘man robes’ of wel ‘de verkeerde hand’. Ook in de Surinaamse taal ligt in het woord voor de linkerkant en de linkerhand de afkeuringswaardigheid besloten nu die aangeduid wordt als ‘kroektoe anoe’; hetgeen net als in het Papiamentu ‘verkeerde hand’ betekent of zelfs in de letterlijke betekenis van ‘kroeket’ - etymologisch gezien een verbastering van het Engelse ‘crooked’ [Donselaar 1989] - oneerlijk of corrupt. Maar ook in de Nederlandse taal komen de linkerkant en de linkerhand er niet bepaald goed van af en spreken we over ‘iemand links laten liggen’ indien je iemand negeert of met die persoon niet te maken wil hebben of nog letterlijker als het om klungelachtig gedrag gaat dat ‘iemand twee linkerhanden’ heeft. In het Latijn wordt links als ‘sinister’ vertaald, hetgeen nauwelijks een nadere toelichting behoeft.

Dat de linkerkant niet helemaal in de ban gedaan wordt, blijkt wel uit het feit dat ongeveer een kwart van alle landen links verkeer op de wegen verplicht heeft gesteld, terwijl in enkele Europese landen zelfs het spoorwegverkeer links rijdend is. Ook zit de gezagvoerder van een vliegtuig meestal in de linker stoel in de cockpit. Heel wat bekende personen zijn (of waren) linkshandig; denk maar aan Barrack Obama, Pablo Picasso, Jimi Hendrix, Lady Gaga, Lionel Mesi, Marilyn Monroe, Ruth Bader Ginsburg, Oprah Winfrey enzovoort.

Voor het recht maakt het onderscheid tussen rechts- of linkshandig zijn niet uit, alhoewel naar verluidt het in Ghana niet mogelijk zou zijn om als linkshandige koning te worden omdat de linkerhand onrein zou zijn. In de jurisprudentie komt het linkshandig zijn het meest voor in verband met uitkeringen in de arbeidsongevallensfeer of schadevergoeding als gevolg van letselschade maar speelde het al dan niet linkshandig zijn van de dader ook een belangrijke rol in strafzaken, voornamelijk moordzaken. Door forensische experts is het namelijk haarfijn vast te stellen of het moordwapen (in het bijzonder een mes) door een links- of rechtshandige is gebruikt.

Een werkgever is verplicht om zijn werknemers veilige materialen ter hand te stellen voor het verrichten van de overeengekomen werkzaamheden. Het beschikbaar stellen van speciaal voor linkshandigen gemaakte messen en scharen kan, gezien het voorgaande, onder omstandigheden verplicht zijn voor de werkgever. Een Enschedese vleesverwerker kwam er overigens in 2005 af met een forse strafrechtelijke boete van tientallen duizenden euro’s omdat hij zijn medewerkers afwisselend snijhandelingen liet verrichten met hun linkerhand en rechterhand waardoor gevaar voor de veiligheid of gezondheid voor de werknemer ontstond. In hoeverre die werknemers linkshandig, rechtshandig of ambidex waren, werd echter in het midden gelaten. Voor het geval u het zich al afvroeg bij het lezen van de intro; een ambidexter is iemand die zowel linkshandig als rechtshandig is. De te vroeg overleden Kobe Bryant was ambidex, net als Albert Einstein.

Photo by Jeremy Yap on Unsplash