ChatGPT: vriend of vijand?

Door: mr. Sabine J.C. Anthonio

Enige tijd geleden verraste een client mij toen hij mij een concept email voorlegde waar ik weinig aan hoefde toe te voegen. Ik grapte nog dat mijn feedback binnenkort overbodig zou worden. ‘Blame it on ChatGPT’ was het antwoord. ChatGPT? Nog nooit van gehoord. Hij stuurde mij de link https://chat.openai.com/ toe. ‘Have fun’ zei hij en daar ging ik down the rabbit hole.

Voor GenZ is het gebruik van ChatGPT inmiddels de normaalste gang van zaken. Zij weten niet beter en maken met gebruik van ChatGPT binnen een mum van tijd boekverslagen en presentaties. Schoolopdrachten worden binnen enkele minuten door ChatGPT geheel uitgewerkt, waardoor de leerlingen meer tijd overhouden om andere (leuke) dingen te doen. Maar wat is ChatGPT dan? Als deze vraag wordt ingevoerd in ChatGPT krijg je als antwoord: ‘ChatGPT is een geavanceerd AI-taalmodel ontwikkeld door OpenAI. Het is gebaseerd op de GPT (Generative Pre-trained Transformer) architectuur en is speciaal ontworpen om mensachtige tekst te genereren en te begrijpen in een conversatiecontext. Met andere woorden, het is een computerprogramma dat in staat is om te praten en te reageren zoals mensen dat doen in tekstuele gesprekken. ChatGPT wordt getraind op enorme hoeveelheden tekst van het internet en leert zo de patronen van taal, grammatica en menselijke interactie. Hierdoor kan het adequaat reageren op vragen, instructies, opmerkingen en allerlei soorten tekstinput die het ontvangt. Het kan worden gebruikt voor een breed scala aan toepassingen, zoals het beantwoorden van vragen, het genereren van tekst, het verstrekken van informatie en het voeren van gesprekken met gebruikers.’  

Als jurist wilde ik natuurlijk weten wat de juridische competenties zijn van deze slimme chatrobot want het zou toch niet zo kunnen zijn dat ik mijn baan in de toekomst kwijt zou zijn als gevolg ervan. Ik vroeg ChatGPT daarom om uitleg van enkele algemene juridische begrippen. Het antwoord dat ik kreeg op vragen zoals wat is een onrechtmatige daad en wanneer is er sprake van wanprestatie, was in klare taal geformuleerd en juridisch accuraat. Ook opdrachten zoals het opstellen van een simpele sommatiebrief was voor deze chatrobot na aanleveren van de essentiële input (openstaand bedrag, betalingstermijn etc.) een fluitje van een cent en binnen enkele seconden gepiept. Het werd me duidelijk dat met ChatGPT niet alleen een veel tijd gewonnen kon worden, maar ook dat ChatGPT als slimme juridisch assistent op elk moment van de dag bereikbaar is, ja zelfs midden in de nacht als je niet kan slapen en loopt te piekeren over een juridisch vraagstuk. Bovendien is ChatGPT voor iedereen met een internetverbinding toegankelijk. Dit opent de deur voor mensen die normaal gesproken geen toegang hebben tot juridisch advies.

Maar wat gebeurt er als er wat juridisch complexere vragen worden gesteld aan ChatGPT? Zo vroeg ik ChatGPT of er een vergunning of ontheffing nodig is van de Centrale Bank voor het bedrijfsmatig verlenen van micro-kredieten. Hoewel op de website van de Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten de relevante wetgeving is gepubliceerd, antwoordde ChatGPT: ‘Sorry, maar ik kan geen specifiek juridisch advies geven, inclusief vragen met betrekking tot vergunningen en ontheffingen van de centrale bank voor het verlenen van micro-kredieten. Wetten en regelgeving met betrekking tot financiële dienstverlening kunnen complex en specifiek zijn voor elke jurisdictie, en het is het beste om deskundig advies in te winnen van een gekwalificeerde jurist of advocaat die op de hoogte is van de wetten in jouw specifieke rechtsgebied. Als je vragen hebt over de wettelijke vereisten voor het bedrijfsmatig aanbieden van micro-kredieten, inclusief mogelijke vergunningen en ontheffingen van de centrale bank, raad ik je aan om contact op te nemen met een juridisch adviseur die gespecialiseerd is in financiële regelgeving en in staat is om je specifieke situatie te beoordelen en passend advies te geven.’ Wel zo eerlijk. Een soortgelijk antwoord krijg je als je ChatGPT vraagt om een verzoekschrift op te stellen tot bijvoorbeeld ontruiming van een woning. ChatGPT genereert een algemeen voorbeeldverzoekschrift en sluit daarbij af met: ‘Dit is slechts een algemeen voorbeeldverzoekschrift en moet worden aangepast aan de specifieke feiten en wetten die van toepassing zijn op jouw situatie en rechtsgebied. Het is raadzaam om professioneel juridisch advies in te winnen voordat je dit verzoekschrift indient.’

Hoewel ChatGPT slim is, mist het menselijk inzicht. Juridische kwesties kunnen vaak complex zijn en kunnen verder gaan dan enkel tekstboekdefinities. Juridisch maatwerk zal ChatGPT (nog) niet leveren. Een menselijke advocaat begrijpt de nuances en emotionele aspecten beter. Daarnaast zijn juridische situaties sterk afhankelijk van de specifieke context, of zoals wij juristen dat noemen: de omstandigheden van het geval. ChatGPT begrijpt mogelijk niet altijd de volledige situatie wat kan leiden tot verkeerd advies. Ook komt het voor dat ChatGPT niet de waarheid vertelt. Wie is dan verantwoordelijk voor eventuele schade die als gevolg daarvan wordt geleden? Dit is momenteel nog juridisch grijsgebied waar bijvoorbeeld binnen de Europese Unie middels wetgeving aan wordt gewerkt. In de praktijk heeft het gebruik van ChatGPT in ieder geval in haar korte bestaanstijd al tot bijzondere situaties geleid. Bijvoorbeeld in Amerika waar een advocaat in een rechtszaak tegen de luchtvaartmaatschappij Avianca ChatGPT gebruikte om eerdere vergelijkbare rechtszaken te citeren. In dit geval bleken de door ChatGPT aangedragen rechtszaken echter gedeeltelijk of helemaal door ChatGPT te zijn verzonnen. Het betreffende advocatenkantoor heeft als gevolg hiervan een boete opgelegd gekregen.

Vooralsnog hoef ik dus niet te vrezen voor mijn baan. OpenAI/ChatGPT is en blijft (voorlopig) afhankelijk van de input van mensen om haar kennis telkens weer te verbreden en up to date te blijven met de laatste (rechts)ontwikkelingen. Wel denk ik dat de inhoud van het werk als jurist/advocaat zoals wij dat nu kennen door de opmars van OpenAI/ChatGPT aanzienlijk zal wijzigen. Zeker als er een ‘juridische’ OpenAI wordt ontwikkeld. Of advocaten en rechters in de rechtszaal in de toekomst geheel worden vervangen door slimme (chat)robots, only time will tell. In de tussentijd maak ook ik gebruik van ChatGPT, bijvoorbeeld om te helpen bij het schrijven van dit artikel. Uiteraard altijd wel met een kritische blik.

Photo by Mohamed Nohassi on Unsplash